زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

اسم مستأثر




واژه «مستاثر» به معنای برگزیده
[۱] راغب اصفهانی، مفردات، ص۱۰.    
و از نام‌های الهی (اسماء الله) است که خداوند آن را برای خویش برگزیده و پنهان کرده است و از این روی، اسم مستاثر را «اسم مکنون» و «اسم مخزون» نیز می‌گویند.
[۲] کلینی، الاصول من الکافی، ج۱، ص۲۳۰.    
[۳] کلینی، الاصول من الکافی، ج۱، ص۱۸۹.    



۱ - مستاثر مختص خدا


کسی جز خداوند بدین نام راه ندارد و از آن آگاه نیست. بنابر برخی روایات ، این نام، باطن اسم اعظم خداوند است.
[۴] کلینی، الاصول من الکافی، ج۱، ص۱۸۹.    


۲ - مستاثر در روایات


امامان معصوم علیه‌السّلام در مقام دعا ، مانند دیگر نام‌های خدا به اسم مستاثر نیز تمسک جسته‌اند و برای حاجات خویش آن را به وساطت گرفته‌اند.
[۵] مفاتیح الجنان، ص۱۳۸.
[۶] اقبال الاعمال، ج۳، ص۲۰۴.


۳ - نظرات درباره مستاثر


برخی صاحب نظران در اینکه چرا کسی از اسم مستاثر آگاه نیست، معتقدند نام‌های دیگر خدا در جهان ظهور یافته‌اند؛ ولی اسم مستاثر ظهور نیافته است. برخی دیگر بر آن‌اند که این نام نیز مانند دیگر نام‌ها ظهور یافته است؛ ولی کسی از مظهر آن آگاه نیست.

۴ - دیدگاه امام خمینی


امام‌ خمینی بر این باور است که اسم اعظم هفتاد و سه بوده و آصف برخیا تنها با اطلاع بر یک حرف آن توانست تخت بلقیس را احضار کند، اما اهل‌بیت (علیه‌السلام) هفتاد و دو حرف آن‌را می‌دانند و یک حرف آن مستأثره بوده و در علم غیب حق‌تعالی پنهان می‌باشد.
[۷] خمینی، روح الله، شرح دعاء السحر، ص۷۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    

به اعتقاد امام خمینی حق‌تعالی با تجلی غیبی احدی که همه اسماء در آن مستهلک هستند به اسم مستأثر تجلی کرد و این تجلی، جهت غیبی و بطونی فیض اقدس شمرده می‌شود
[۸] خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۱۴-۱۵، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
اما خود ذات هیچ‌گونه تجلی و اسم‌ و رسم ندارد و محل شهود و اشاره واقع نمی‌شود.
[۹] خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۵۵، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
درباره مظهر داشتن اسماء مستأثره اختلاف وجود دارد، گروهی بر این باورند که این اسماء مظهر ندارند و راه رسیدن به معرفت آنان مسدود است مگر بر افرادی که فانی در مقام واحدیت گشته‌اند. امام‌ خمینی با بیان وجه ارتباط خاص میان موجودات، احدیت حق را سرّ وجودی و رابطه میان اسم مستأثر و مظهر آن می‌داند
[۱۰] خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۶-۲۷، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
[۱۱] خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۵۹، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
و بر این عقیده است که اسم مستأثر در مقام غیب مطلق هیچ اثر و مظهری ندارد ولی در مقام احدیت دارای اثر و مظهر است. امام خمینی با استناد به آیات الهی بر این باور است که اسماء مستأثر همانند سایر اسماء الهی در عالم اثر دارند و دارای مظهر می‌باشند، اما مظهر این اسماء مثل خود این اسماء، برگزیده حق می‌باشند و کسی بر آنها آگاه نیست. امام‌ خمینی وجه خاص]] غیبی احدی را که همان سرّ وجودی و رابطه میان اسم مستأثر و اشیاء است از ضمیر «هو» در آیه «ما من دابة الا هو آخذ بناصیتها
[۱۲] هود/سوره۱۱، آیه۵۶.    
» استنباط می‌کند.
[۱۳] خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۶-۲۷، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
[۱۴] خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۱۸، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
البته امام‌ خمینی در بعضی مواضع قائل شده ‌است که اسم مستأثر در حقیقت ازجمله اسماء محسوب نمی‌شود از این‌رو دارای ظهور و مظهری نمی‌باشد.
[۱۵] خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۵۹، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
امام خمینی بر این عقیده است که اسماء مستأثره قابل‌ دسترسی بوده و آن‌را غایت سیر می‌شمارد و منتهای مقصد سالکان و مقام «او ادنی» را قابل انطباق بر آن می‌داند.
[۱۶] خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۲۷، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
[۱۷] خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۶۲۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
[۱۸] خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۱۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


۵ - پانویس

 
۱. ↑ راغب اصفهانی، مفردات، ص۱۰.    
۲. ↑ کلینی، الاصول من الکافی، ج۱، ص۲۳۰.    
۳. ↑ کلینی، الاصول من الکافی، ج۱، ص۱۸۹.    
۴. ↑ کلینی، الاصول من الکافی، ج۱، ص۱۸۹.    
۵. ↑ مفاتیح الجنان، ص۱۳۸.
۶. ↑ اقبال الاعمال، ج۳، ص۲۰۴.
۷. ↑ خمینی، روح الله، شرح دعاء السحر، ص۷۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶.    
۸. ↑ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۱۴-۱۵، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۹. ↑ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۵۵، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۱۰. ↑ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۶-۲۷، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۱۱. ↑ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۵۹، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۱۲. ↑ هود/سوره۱۱، آیه۵۶.    
۱۳. ↑ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۶-۲۷، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۱۴. ↑ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۱۸، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۱۵. ↑ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۵۹، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۱۶. ↑ خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۲۲۷، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری.    
۱۷. ↑ خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۶۲۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۸. ↑ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۱۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


۶ - منبع


• فرهنگ شیعه، ج۱، ص۷۷، برگرفته از مقاله«اسم مستاثر».    
• دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.


رده‌های این صفحه : دیدگاه های عرفانی امام خمینی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.